BÜYÜLEYİCİ BİR MACERA
Universal Pictures ve DreamWorks Animation yapımı Puss in Boots: The Last Wish, 2011 yapımı Puss in Boots’un devamı şeklinde Shrek serisinin bir spin-off uyarlaması olarak vizyondaki yerini aldı.
80. Altın Küre Ödülleri‘nde En İyi Animasyon Filmi dalında aday olan bu yapım, PipeX adlı montaj sistemi kullanılarak üretilen ilk DreamWorks Animation filmi olma özelliğini taşıyor. 76. BAFTA Ödülleri’ne de En İyi Animasyon Film dalında aday olan Çizmeli Kedi: Son Dilek, ödül sezonunun favori animasyonlarından birisi. Yapım ekibi, yeni teknolojiyi kullanarak filmin bir Peri masalı dünyası gibi görünmesini sağlamak için, daha çok ressam tarzı bir tasarıma odaklandı ve filmin animasyon stilinin ilham kaynağı olarak; Akira (1988) ve Spider-Man: Into the Spider-Verse (2018) filmlerindeki gibi hikaye kitabı resimlerine benzeyen görsel bir stilden yararlandı. Müziklerini Grammy ödüllü Brezilyalı besteci Heitor Pereira’nın bestelediği animasyon, yönetmen Joel Crawford ve yardımcı yönetmen Januel Mercado tarafından yönetildi.
İTALYAN PERİ MASALI
Çizmeli Kedi aslında, Avrupa tarihinde yaygın bir İtalyan Peri masalıdır. Kimi yorumlara göre öykünün ana kaynağı Antik Mısır olsa da, Avrupa’daki en eski yazılı kaynak İtalyan masal koleksiyoncusu Giovanni Francesco Straparola‘ya ait (Peri masalları içeren ilk Avrupa hikaye kitabı olan) (XIV- XV’deki) The Facetious Nights of Straparola‘dır. Yüzyıllar boyunca bestecilere, koreograflara ve diğer sanatçılara ilham kaynağı olan ikonik Çizmeli Kedi karakteri, Antropomorfizm yani insanî niteliklerin başka bir varlığa atfedilmesi olarak bilinen İnsan Biçimcilik türünün bir örneğidir.
FİLMİN KONUSU
Macera ve tehlike tutkusunun bedelini ağır ödediğini keşfeden Çizmeli Kedi, dokuz canından sekizini kullanmıştır. Canlarını geri almak için bugüne kadarki en büyük macerasına çıkan kahramanımız, efsanevi Dilek Yıldızı’nı bulmak ve kaybettiği canlarını geri almak için Kara Orman’a doğru destansı bir serüvene atılır.
Seslendirme kadrosunda; Oscar adayı Antonio Banderas, Akademi Ödülü adayı Salma Hayek, Harvey Guillén, Florence Pugh, Olivia Colman, Ray Winstone, Samson Kayo, Da’Vine Joy Randolph, John Mulaney ve Wagner Moura bulunuyor.
MASALIN BİÇİMBİLİMİ
Hikayede Çizmeli Kediye, Kitty Softpaws ve Perrito adlı iki yardımcı karakterin eşlik ettiğini görüyoruz. Masallara uyguladığı çözümleme tekniğiyle Budunbilim (etnoloji), Halkbilim (folklor) ve Göstergebilim (semiyotik) alanlarında çözümleme yöntemlerine önemli katkı sağlayan Yazınbilimci, Dilbilimci ve Masalbilimci Vladimir Propp, “Masalın Biçimbilimi” adlı eserinde dünyadaki tüm masalları derinlemesine irdeler ve hepsinin ortak 31 işlevi yani noktası olduğunu belirtir. Burada, kahramanın hizmetine girip yardımcısı durumuna gelen hayvanlardan bahseder ve tehlikeli bir anda da yardımcı niteliğiyle yeniden ortaya çıktıklarını belirtir. Çizmeli Kedi çıktığı macera dolu yolculukta verdiği sınavlarla, erdem ve ahlak ilkelerinin önemini kavrar. Dilbilim tarihinde ve metin çözümleme alanında önemli bir dönüm noktası sayılan isimlerden Litvanyalı bilim adamı A. J. Greimas, Propp’un saptadığı işlevleri yeniden sınıflandırarak kendi Göstergebilimsel bakış açısına göre yeniden dizgeleştirir ve üç sınamaya ayırır. Filmde anlatılan hikayenin de yine Propp’ta olduğu gibi Greimas’ın 3 aşamalı (Yetilendirici, Sonuçlandırıcı ve Onurlandırıcı Sınama) şemasına uygun olduğu gözlemleniyor. Bu serüvende Çizmeli Kedi’nin olumlu davranışlar kazandığını ve bunları içselleştirdiğini yani özümsediğini görüyoruz.
AHLAKIN SOY KÜTÜĞÜ
Ana karakterin gösterdiği bu insan davranışları, kahramanları genellikle insan özellikleri taşıyarak ders verme amacı güden Fabl türünün niteliklerinden birisidir. Batı felsefesinde ve entelektüel tarihi üzerinde çığır açan Alman filozof Friedrich Nietzsche, dünya felsefe tarihinde muazzam bir etki yaratmıştır. Ahlakın Soy Kütüğü Üstüne adlı eseri, modern Avrupa kültürünün en önemli yapıtlarından biri olarak kabul edilir. Kitabında “Dışarıya boşaltılamayan tüm içgüdüler, içe döner buna insanın içselleştirilmesi diyorum.” diyerek, insanın sonraları ‘Ruh’ denilen şeyi ilk geliştiren varlık olduğunu belirtir. Çizmeli Kedi karakteri de, tıpkı Nietzsche’nin bahsettiği gibi içgüdülerini insanlar gibi içselleştirir ve (Nietzsche’nin tabiriyle) insan varlığının özü olan ruhu barındırdığını gösterir.
EBEDİ TEKERRÜR
Hikayedeki bir diğer önemli detay ise, Çizmeli Kedi’nin kaybettiği canlarını geri almak için çabalamasıyla birlikte aslında bir tür döngüye girmesidir. Bu da bizi Nietzsche’nin Böyle Buyurdu Zerdüşt kitabının ana meselesi olan Bengi Dönüş yani Ebedi Tekerrür tezine getiriyor. Bu görüşte Nietzsche; zamanın döngüsel bir formda olduğu ve olayların sonsuza dek bu döngüsellikte tekrarlanmış olduğunu ebediyete dek tekrarlanacağı tezini öne sürer. Bu döngüyü, acıyla başa çıkmanın en ağır yükü olarak gören Nietzsche, insanın bir Übermensch yani Üstinsan mertebesine ulaşabilmesi için gereken şartlardan birisi olarak nitelendirir. Bu döngü ayrıca “Ebedi Dönüş Miti’’ adlı kavramı da çağrıştırıyor. Chicago Üniversitesi‘nde dinler tarihi profesörü olan Rumen filozof ve tarihçi Mircea Eliade, 50’yi aşkın sayıda yayımlanan birçok çalışmalarıyla, dinler tarihi konusunda gelmiş geçmiş en önemli akademisyenlerden birisi olarak kabul edilir. Bu kavram, kişinin mitlerde anlatılan hadiselerin meydana geldiği sürece yani “Mitsel Çağa”, modern şekle gelebileceğine veya geri dönebileceğine dair davranış yoluyla ifade edilen bir inançtır. Ek olarak; Analitik psikolojinin kurucusu ve derinlik psikolojisinin üç büyük kurucusundan birisi olan Carl Gustav Jung‘un, ‘’Yeniden Doğuş Arketipi’’nde, kişinin dönüşümüyle birlikte içsel yapının değişerek, bir grupla özdeşleştiğini ve kült kahramanıyla benzeştiğini görmekteyiz. Tıpkı bu animasyonda olduğu gibi.
ÇİZMELİ KEDİ: SON DİLEK
Hikayenin merkezinde; tüm karakterlerin büyük Peri masalı ödülünün peşinde olduğu, yüksek ivmeli bir aksiyon olduğunu görüyoruz. Yapımcılar bu animasyonda, Sergio Leone’un “The Good, the Bad and the Ugly (1966) adlı klasik Western filminin etkili olduğunu belirtiyorlar.
Aksiyon, macera ve komedi türündeki Çizmeli Kedi: Son Dilek (Puss in Boots: The Last Wish), sizleri büyüleyici ve benzersiz bir serüvene çıkartacak etkileyici bir animasyon.
İyi Seyirler Dilerim
EFE TEKSOY
Kaynakça
Friedrich Nietzsche, Ahlakın Soykütüğü Üstüne-Bir Kavga Yazısı, çev. Ahmet İnam, İstanbul: Say Yayınları, 2022
Vladimir Propp, Masalın Biçimbilimi ve “Olağanüstü Masalın Dönüşümleri” & E.M Meletinski “Masalın Yapısal ve Tipolojik İncelemesi”, çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder