ETKİLEYİCİ BİR PSİKOLOJİK-DRAMA
Amerikalı film yapımcısı Todd Field’in yazıp yönettiği Tár, 95. Akademi Ödülleri’ne 6 dalda Oscar ödülü adayı ve ödül sezonunun favori yapımlarından birisi. Alman bir klasik müzik dehası ve orkestrasının ilk kadın şefi Lydia Tár karakterine hayat veren başrol oyuncusu Cate Blanchett, bu filmdeki performansıyla 76. İngiliz Akademi Film Ödülleri’nde En İyi Kadın Oyuncu dalında BAFTA ödülü kazandı ve 80. Altın Küre Ödülleri’nde de En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü kucakladı. Filmin merkezinde erkek egemen dünyadaki güçlü bir kadın figürü görüyoruz, kadınların klasik müzik dünyasında ilerlemesinde öncü bir feminist figür bu. Belli bir kuşağı temsil eden bu karakter, Kadın Hakları hareketinin yani Feminist Hareketin İkinci Dalgası’nı sembolize ediyor. Bu hareket (başta ABD’de olmak üzere) Batıda 1960’larda başlayıp 1970’lerin sonlarına kadar devam eden feminist faaliyetleri içeren bir dönemi kapsar. İlgilendiği sorunlar ise; birinci dalga feminizm eşitliği başta olmak üzere, yasal eşitsizlikler, cinsellik, aile, iş yeri ve üreme hakları gibi çeşitli meselelerdi. Zaten feminizmin doğuşunda mücadele vardır.
AMERİKAN FEMİNİZMİ
Feminizm, çevre, siyaset ve sanat gibi çeşitli konularda yazılar kaleme alan Amerikalı ünlü yazar Rebecca Solnit, “Tüm Soruların Anası” adlı kitabında, kadınların temel meselelerine geniş bir perspektiften bakar ve kadınlara diretilen toplumsal dinamikleri ele alır. Rebecca Solnit; “Amerikan feminizmi kölelik karşıtı mücadelenin içinden çıkmış, bu kavşakta doğmuştur bir nevi.” diyerek kitabında Amerikan feminizminin kökenine değinir. Filmde de yükselişi ve hızlı düşüşü gösterilen yüksek egolu bir karakterin, yirminci yüzyıldaki gibi yine aynı sorunlar çerçevesinde mücadele verdiğine tanık olmaktayız. Böylece filmin merkezinde de bir mücadele yattığını görmekteyiz.
DEHA MI, DELİ Mİ?
Dünyaca ünlü Berlin Filarmoni Orkestrası’nın orkestra şefi olan (kurgusal) Lydia Tár karakteri, aslında dehanın ve deliliğin arasında giden kontrolsüz bir kişiliği de sembolize ediyor. Ayrıca beğeni yargısı da filmde karakter açısından önemli bir niteliğe sahip. Öyle ki, karakter açısından sosyal ve toplumsal iletişiminde büyük bir role sahip. Estetik tarihinin en önemli isimlerinden birisi olan ve Yirminci Yüzyıl’ın ilk yarısının en önemli İtalyan düşünürlerinden İtalyan sanat filozofu Benedetto Croce, Avrupa felsefesine damga vurmuş olan başyapıtı İfade Bilimi ve Genel Linguistik Olarak Estetik’te, tarih ve dil felsefesi anlayışının yanı sıra dönemin sanat anlayışını da derinden etkilemiştir. Croce; “Yargı veren etkinliğe beğeni (gusto) adı verilir; ve meydana getiren etkinliğe deha (geius) adı verilir. Deha ve beğeni bunun sonucu olarak tözce aynıdırlar.” sözleriyle kitabında Beğeni ve Dehanın aynılığına değinir. Lydia Tár karakteri, film süresince içsel çatışmaların ve ‘Duygudurum Bozukluğu’ gibi dalgalanma gösteren ruhsal süreçlerden geçiyor. Usta oyuncu Cate Blanchett, filmde sergilediği bu muhteşem performansla Oscar’a emin adımlarla ilerliyor.
FİLMİN KONUSU
Berlin Filarmoni Orkestrası‘nın ilk kadın müzik direktörü olan ünlü orkestra şefi ve besteci Lydia Tár, çok az kişinin hayalini bile kurabileceği imrenilecek bir kariyere sahiptir. Erkek egemen klasik müzik endüstrisinde başı çeken Lydia, çok geçmeden müzik dünyasındaki iktidarını giderek çatırdatacak olaylar silsilesine adım atacaktır.
Oyuncu kadrosunda; Cate Blanchett, Noémie Merlant, Nina Hoss, Sophie Kauer, Sylvia Flote, Sydney Lemmon, Mark Strong, Jessica Hansen ve Alec Baldwin (ses) yer alıyor.
KAMERA ARKASI
– Cate Blanchett, film için aylarca piyano çalmayı, Almanca konuşmayı ve orkestra yönetmeyi öğrenmek zorunda kaldı.
– Lydia‘nın ormanda koşarken duyduğu çığlıklar, The Blair Witch Project (1999) doruk noktasından Heather Donahue‘nin seslendirmesidir.
– Orkestranın çaldığı sahneler tamamen, yüzde 100 gerçektir. Cate Blanchett aslında daha önceleri Dresden Orkestrası‘nı yönetiyordu.
– Lydia‘nın Juilliard‘da öğrencilere ders verdiği tüm sahne kesintisiz tek bir çekimde filme alındı.
– Cate Blanchett‘in piyano çalması, Sophie Kauer‘in çellosu ve Dresden Filarmoni Orkestras‘nın performansları dahil olmak üzere tüm ‘Diegetik’ müzikler sette canlı olarak kaydedildi.
– Cate Blanchett, Lydia Tár rolü için Macar piyanist, Macar Müzik Akademisi profesörü Emese Virág tarafından hazırlandı.
– Lydia Tár‘ın çocukluk evindeyken gerçek adınınaslında Linda Tarr olduğu ortaya çıkar.
LYDIA TÁR
Filmin çekimleri Amerika-New York, Almanya-Berlin ve Güneydoğu Asya’da gerçekleşti. Psikoloji, dram ve müzik türlerindeki TÁR, sizleri Batı klasik müziğinin uluslararası dünyasına doğru yolculuğa çıkartacak etkileyici bir sanat filmi.
İyi Seyirler Dilerim
EFE TEKSOY
Kaynakça
Benedetto Croce, İfade Bilimi ve Genel Linguistik Olarak Estetik, çev. İsmail Tunalı, Ankara: Fol Kitap, 2019
Rebecca Solnit, Tüm Soruların Anası, çev. Elif Ersavcı, Siren Yayınları, 2022
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder