17 Ocak 2020 Cuma

AGATHA CHRISTIE'YE BİR SAYGI DURUŞU: 'KNIVES OUT'



 Yıldızlar kadrosu denilecek bir oyuncu ekibine sahip 'Knives Out' gösterime girdi. Rian Johnson'ın yazıp yönettiği film 'Murder Mystery' türü polisiyelerine farklı bir bakış açısı getiriyor. 92. Akademi Ödülleri'nde 'En İyi Orjinal Senaryo' dalında Oscar Adayı olmasından bu yeniliğin ne kadar büyük güçte olduğu anlaşılıyor. Rian Johnson'ın 'Star Wars: Last Jedi' ve 'Loopers'ta gösterdiği  yenilikçi anlatım tarzı bu defa bir polisiye öyküyle karşımıza çıkıyor. Agatha Christie tarzı gizem sever bir izleyiciyseniz Knives Out tam size göre. Çünkü filmi izlediğiniz süre boyunca kendinizi "Katil kim?" sorusunu sorarken buluyorsunuz. Bu da heyecan ve gerilimin 'Knives Out'ta bir an bile düşmediğini gösteriyor.




BIÇAKLAR ÇEKİLDİ

Çok zengin bir cinayet romanları yazarı olan Harlan Thrombey, 85. yaş gününde evinde ölü olarak bulunur. Ünlü yazarın ölümünün ardındaki gizemi ortaya çıkarmaya çalışan dedektif Benoit Blanc, aile üyelerini tek tek soruşturmaya başlar. Ancak kapalı ve gizemli bir kutu olan aile, dedektifi epey zorlayacaktır.
Oyuncuları arasında; Daniel Craig, Chris Evans, Jamie Lee Curtis, Ana De Armas, Michael Shannon, Toni Collette, Frank Oz ve Christopher Plummer gibi yıldız isimler yer alıyor.







MEMENTO MORI

Hikayenin geçtiği konak; pencere tasarımları ve içerisinde yer alan sanat eserleri "Ölümlü olduğunu hatırla" anlamına gelen 'Memento Mori' motiflerine sahip. 'Viktorya Dönemi'nde popüler olan bu motifler bireylere zengin ya da fakir kim olursa olsun fani olduklarını hatırlatmak için kullanılırdı. Frankfurt Okulu'nun kurucularıyla 'eleştirel kuramın' temelini atan Alman filozof Walter Benjamin, 'Tek Yön' adlı yapıtında polisiye roman için: "19. yüzyılın ikinci yarısındaki mobilya üslubunu doyurucu biçimde tasvir aynı zamanda analiz eden tek kaynak, güç merkezlerinde evin dehşetinin bulunduğu belli bir çeşit polisiye romandır. Eşyaların yerleştirilişi ve aynı zamanda ölüm tuzaklarının kuruluş planıdır ve art arda sıralanan odalar kurbana hangi yoldan kaçacağını buyurur." der. Benjamin'in bu tasvirini film içerisinde Marta Cabrera ve Ransom Drysdale karakterlerinin kullandığı yollar üzerinden görebiliyoruz.






KUSURSUZ CİNAYET

Fransız filozof ve sosyolog Jean Baudrillard, Kusursuz Cinayet adlı eserinde  "Anlaşılmaz olan her şey, özetle cinayet niteliği taşır ve bu gizemli dalavereyi besleyen her düşünce, bu cinayetin sürekli kılınmasıdır" der. Baudrillard'ın burada bahsettiği gizemli dalavere ve düşünceye filmde Daniel Craig'in ustalıkla canlandırdığı dedektif Benoit Blanc karakteri üzerinden görebiliyoruz. Dedektif aile bireylerini soruşturduğunda gizlenmiş bir şey olduğunun farkına varır. Uzun süre boyunca arka planda sessizce düşünüp aile bireylerini izler. Bir şey bulamadığını düşündüğümüz sırada usta dedektifi son noktayı koyarken buluruz. 





POLİSİYE ROMAN

'Knives Out' filmi klasik polisiye edebiyat geleneğine sadık kalmış bir yapım.  Temelleri Amerika'da atılan türün farklı ülkelerden birçok önemli yazar sayesinde artık edebiyatta önemli bir yere sahiptir. Amerikalı klasik öykü yazarı Edgar Allan Poe, korku ve gerilim türlerinin öncüsü olduğu gibi polisiye türününde öncüsüdür. Bu anlamda 1841'de yayınlanan 'Morgue Sokağı Cinayeti' ilk dedektiflik öyküsü olarak kabul edilir. İskoçya doğumlu yazar Sir Arthur Conan Doyle, 1887'de 'Kızıl Dosya' romanıyla ve yarattığı 'Sherlock Holmes' karakteriyle bu alanda bir çığır açar. 1905'te kibar hırsız Arsene Lupen'i yaratan Fransız Maurice Leblanc önemli eserler vermiştir. (J. L. Borges'in adına methiyeler dizdiği) İngiliz yazar Gilbert Keith Chesterton 1908'de yayınlanan Bay Perşembe romanı ve Peder Brown/Father Brown öyküleriyle önemli bir yere sahiptir. Yirminci yüzyılın en büyük ve en üretken yazarlarından biri olarak kabul edilen Belçikalı yazar Georges Simenon, yaklaşık 450 eser vermiştir. Yarattığı Dedektif Maigret karakteri polisiye romanda bir dönüm noktasıdır. Polisiyenin kraliçesi olarak anılan İngiliz yazar Agatha Christie, yarattığı Hercule Poirot ve Miss Marple karakterleriyle dedektif öykülerinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca polisiye türünün gelişimi açısından yazdığı dönem polisiye açısından 'Altın Çağ' olarak anılır.





TOPLUMSAL KATMANLAR 

Alman filozof Siegfried Kracauer, 'Polisiye Roman' adlı felsefi inceleme kitabında, polisiye romanın geçtiği çevre için şöyle der; " Polisiye romanın geçtiği çevre, birçok toplumsal katmandan ve dünyadan sadece biridir ve içerdiği gerçeklik itibariyle insanın varlık basamaklarında diğerlerinden aşağıda yer alır." Toplumsal katman ya da hiyerarşiyi Knives Out'ta zengin ve işçi sınıfı ayrımında görüyoruz. Zengin her daim kendini çalışandan üstte tutuyor ancak film boyunca izleyiciye defalarca gösterilen 'Memento Mori' motiflerinden görüyoruz ki, ölüm söz konusu oldu mu sınıf ayrımı yoktur.






MURDER MYSTERY

Agatha Christie'nin öyküleriyle öncülük ettiği 'Murder Mystery' türü sinema dünyasında da etkisini göstermiştir. Yüzlerce kitap uyarlamasının yanı sıra sinema tarihine adını yazdıran özgün ve ses getiren işlerde olmuştur. Örneğin; 1985'te Jonahtan Lynn'in yönetmenliğini üstelendiği 'Clue' filmi aynı adlı Board/tahta oyunundan beyazperdeye uyarlanmış önemli bir kara komedidir. Robert Altman'ın yönettiği 2001 yapımı 'Gosford Park' filmi, 'En İyi Özgün Senaryo Akademi Ödülü'nü alan önemli bir örnektir. Fransız Yeni Dalga Akımı'nın yeni temsilcilerinden François Ozon'un 2002 yapımı '8 Kadın (8 Femmes)' filmi müzikal ağırlıklı bir yapımdır.





KAMERA ARKASI


- Görüşmeler sırasında arkada bulunan 'Bıçak Çemberi', dedektif Blanc'ın gizem metaforunu temsil eder. Bütün bıçakların merkezdeki deliğe bakmasının anlamı; tüm karakterlerin 'bıçaklarını' nasıl çıkardıklarını ve gizemdeki deliği keşfetmek için savaştıklarını gösteriyor.

- Dedektif Benoit Blanc'ın filmde ilk görüldüğü yer, Teğmen Elliot aile üyelerini soruştururken arkasında piyano çaldığı sahnedir. Burada dedektif, Elliot karakteri konuşurken piyano tuşlarına basar. Aslında buradaki nota anlamsız değildir; Teğmen Elliot'a (Eve Ne Zaman Vardınız?) sorusunu yöneltmesi için sinyal gönderiyordur.




- Harlan'ın masasındaki Beyzbol Topu, bir sahnede camdan dışarı atılır. Daha sonra top karakterden karaktere geçmeye devam eder. Beyzbol sporu, top elden ele geçtiği sürece devam eden bir oyundur. Aynı şekilde filmde de beyzbol topu masaya döndüğünde gizemin çözüldüğü ve cinayet dosyasının kapandığını sembolize ediyor. Bu top aynı zamanda Harlan karakterinin oyun sevgisinin de bir sembolü.

- Yönetmen Rian Johnson, Daniel Craig'in canlandırdığı karakteri 'Amerikan Poirot' olarak nitelendiriyor.


- Harlan Thrombey karakterinin adı Amerikalı gizem yazarı Harlan Coben'e bir atıf.


Knives Out, gizem ve polisiye severler için kaçırılmaması gereken bir yapım. Gerilimi hiç düşmeyen temposuyla izleyiciyi hiç sıkmadan etkisi altına alıyor. Dedektif öykülerini seviyorsanız bu film tam size göre. 


İyi Seyirler Dilerim
EFE TEKSOY


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder